Có một nhà khoa học nào đó đã nói rằng “Trong một hạt bụi có thể chứa tất cả các nguyên tố, có điều, lượng của chúng nhỏ đến mức các dụng cụ hiện nay chưa có khả năng phát hiện ra mà thôi”. Câu nói đó đúng ở mức độ nào phải chờ tương lai trả lời; song trong cơ thể chúng ta , cho tới nay đã xác định được khoảng 70 nguyên tố trong bảng tuần hoàn. Không kể những “vật liệu xây dựng” nên các tế bào, các mô, xương như cacbon, photpho, hydro, oxi, nitơ, canxi, lưu huỳnh… Từ năm 1713 Lemery và Geofrey đã tìm thấy sắt, tiếp đó, các nhà khoa học đã tìm thấy coban, niken, crom, kẽm, mangan, selen, cadmi, molipđen và hàng loạt các nguyên tố khác nữa. Hàm lượng các nguyên tố này không trùng hợp với sự phân bố của chúng trong thiên nhiên. Chẳng hạn trong vỏ trái đất có rất ít cabon, photpho,nitơ thì chúng lại chiếm tỷ lệ rất cao trong chúng ta; trong khi đó titan, silic, iod rất giàu trong thiên nhiên, lại vô cùng nhỏ bé trong cơ thể. Câu châm ngôn “Đừng coi thường cái nhỏ” áp dụng vào đây thật đúng. Nhiều kim loại, chỉ chút xíu thôi, lại có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống con người. Thừa hoặc thiếu chúng đều có hại. Thiếu sắt đồng nghĩa với thiếu máu. Người ta cũng chưa khẳng định được bệnh cao huyết áp là do thừa natri hoặc thiếu canxi (và cả cadmi); nhưng chắc chắn thị giác yếu không chỉ do thiếu vitamin A, mà cả selen cũng không đầy đủ. Các nhà khoa học đã chứng minh rằng selen chuyển hóa quang năng thành điện năng trong võng mạc. Người “háo của ngọt” nhất cũng không sợ bệnh đái tháo đường nếu như nghiện cam, xoài, mía, chuối vì đường tự nhiên luôn chứa kẽm. Chỉ những ai toàn dùng đường kính thì mới có nguy cơ mắc bệnh này và cũng nguy hiểm với người có bệnh. Trong quá trình tinh chế đường, kẽm đi vào nước thải. Thiếu kẽm, cơ thể không đồng hóa được glucoz, đường không thấm được qua mô. Vì sao các thầy thuốc đông y chữa cho người mắc bệnh tim bằng nước sắc của cây Dương địa hoàng còn gọi là cây lá lông (Digitalis). Vì hàm lượng crom trong cây này cao hơn bất cứ loại cây nào. Mà khi xét nghiệm những người bị nhồi máu cơ tim, bao giờ cũng thấy hàm lượng cron giảm dần. Mối liên quan ấy hẳn ai cũng nhận ra. Một kim loại khác – mangan – cũng hết sức cần lưu ý. Quá ít mangan có nguy cơ suy động mạch vành. Thừa mangan không loại trừ viêm túi mật. Các thí nghiệm còn chứng tỏ mangan cho cơ thể thêm sức khỏe chống bệnh truyền nhiễm và các chất độc. Các con lợn biển bị tiêm những liều chí tử tác nhân gây bệnh uốn ván và kiết lị đã được chữa không mấy khó khăn bằng các loại thuốc chứa mangan. Mỗi nguyên tố có một vai trò, là những cảnh vệ đắc lực giữ cân bằng cho sức khỏe. Khi có một sự lệch lạc nào đó, bệnh tật sẽ tấn công chúng ta. Hiểu biết kĩ về chúng – điều mà còn lâu chúng ta mới có khả năng – là nắm được quy luật để tạo ra các loại thuốc chữa bệnh có hiệu quả. Con đường này còn dài. Trước mắt sự có mặt của chúng, kèm theo số lượng cụ thể, là một kho thông tin quý giá giúp cho bác sĩ chuẩn đoán bệnh một cách chính xác hơn. Đó là lý do vì sao các bệnh viện hiện đại trên thế giới không bao giờ thiếu chiếc máy quang phổ tiên tiến nhất, có khả năng phát hiện và định lượng các nguyên tố trong chúng ta. Cơ thể theo nghĩa đúng, là một nhà máy hóa chất. Giám đốc của nhà máy ấy không thể không nắm vững các quy trình sản xuất, từ nguyên liệu đến sản phẩm, trong đó có những chất xúc tác, nhiều khi hàm lượng chỉ một phần triệu hay còn ít hơn nhiều nhưng quyết định vô cùng.
Những nguyên tố vi lượng trong cơ thể
Nguyên tố
Tỷ lệ trong cơ thể
Cơ quan thường gặp
Liti
0,0001%
Máu, tế bào và các cơ quan đặc biệt là bắp thịt.
Bo
0,00001
Máu, mô mỡ
Nhôm
0,00001%
Mô và các dịch, trong lớp vỏ của các tế bào thần kinh, tập trung nhất ở huyết thanh.
Titan
0,00001%
Huyết tương, gan, tuyến nội tiết. Ti tham gia vào quá trình miễn dịch.
Vanadi
0,00001%
Các loại men xúc tác cho những phản ứng oxi hóa khử.
Crom
0,00001%
Các loại men, đặc biệt là men pepsin. Thiếu crom sẽ chậm phát triển, kém mắt. Rối loạn trao đổi crom dẫn đến bệnh tiểu đường.
Niken
0,000001%
Có trong men. Có tác dụng kích thích sự tổng hợp các aminoaxit
Selen
0,0000001%
Có trong võng mạc, trong sắc tố tế bào. Tham gia các phản ứng oxi hóa sinh học trong cơ thể.
Stronti
0,001%
Có trong xương. Đóng vai trò quan trọng trong sinh lí mô xương.
Asen
0,00001%
Cần để tổng hợp hemoglobin nhưng không chứ trong chất này. Ngoài ra còn tham gia quá trình oxi hóa và trao đổi nucleic.
Cadmi
0,0001%
Có trong gan dưới dạng phức của protit. Cần cho quá trình tổng hợp hidratcacbon và một số phản ứng men.
Thiếc
0,0001%
Có trong axit nucleic, tham gia vào sự phát triển của cơ thể